Việc xây dựng, ban hành các quy định an toàn PCCC đã có từ những năm 60 của thế kỷ trước. Thời điểm bắt đầu hoạt động tiêu chuẩn hóa tiêu chuẩn Quốc gia được triển khai từ những năm 1980 kể từ khi thành lập Viện Thông tin khoa học kỹ thuật Trung ương (tiền thân của Trung tâm Thông tin khoa học và Công nghệ Quốc gia hiện nay). Vào thập niên những năm 90, liên quan trách nhiệm xây dựng các tiêu chuẩn chuyên ngành, theo đề nghị, Cục Cảnh sát PCCC đã cử cán bộ tham gia phối hợp và chủ trì xây dựng các dự thảo tiêu chuẩn chuyên ngành PCCC. Đến nay hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn trong lĩnh vực PCCC và CNCH khá phong phú và đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu công tác trong lĩnh vực PCCC và CNCH.

1. Thực trạng hệ thống tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật của Việt Nam trong lĩnh vực PCCC và CNCH

Theo thống kê, hiện nay cả nước có khoảng 220 tiêu chuẩn, quy chuẩn có liên quan đến lĩnh vực PCCC, trong đó có khoảng 15 tiêu chuẩn quy định về các yêu cầu chung, thuật ngữ và định nghĩa, 90 tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan tới yêu cầu về thiết kế, lắp đặt, 70 tiêu chuẩn yêu cầu về kỹ thuật phương tiện, phương pháp kiểm tra thử nghiệm và khoảng 30 tiêu chuẩn, quy chuẩn có nội dung liên quan tới công tác PCCC và CNCH. Tuy nhiên, qua rà soát, dự báo tình hình thực tế công tác hiện nay và trong giai đoạn tiếp theo thì hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn vẫn còn thiếu nhiều, cùng với đó là những khó khăn bất cập trong hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện nay và trong công tác xây dựng, áp dụng tiêu chuẩn vào thực tiễn công tác, cụ thể có thể kể đến một số vấn đề nổi bật như sau:

- Trong hệ thống Tiêu chuẩn PCCC hiện nay, có rất nhiều tiêu chuẩn, quy chuẩn đã được ban hành từ khá lâu, có những nội dung quy định đã lỗi thời, lạc hậu không còn phù hợp với điều kiện thực tế phát triển kinh tế - xã hội, ứng dụng KH công nghệ PCCC mới đưa vào sử dụng ở Việt Nam hiện nay, nhưng vẫn chưa được soát xét, sửa đổi định kỳ hoặc rất nhiều tiêu chuẩn xây dựng chủ yếu căn cứ theo các tiêu chuẩn nước ngoài như NFPA, ISO hoặc các tiêu chuẩn của Nga, Nhật, Hàn quốc, dẫn đến việc áp dụng thực hiện trong thực tiễn có nhiều vướng mắc và chồng chéo nhau. 

Theo quy định tại Luật số 68/2006/QH11 Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật về việc các tiêu chuẩn quốc gia phải được rà soát định kỳ 3 năm 1 lần, quy chuẩn kỹ thuật phải được rà soát 5 năm 1 lần hoặc sơm hơn khi cần thiết, và qua rà soát cho thấy để đáp ứng yêu cầu quản lý công tác PCCC hiện nay thì hệ thống tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật vẫn còn khiêm tốn và thiếu nhiều, cần bổ sung xây dựng mới và sửa đổi nhiều tiêu chuẩn. 

- Cơ sở vật chất phục vụ công tác nghiên cứu khoa học còn yếu và chưa đảm bảo yêu cầu công tác xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn, quá trình đầu tư trang thiết bị vẫn còn gặp nhiều khó khăn do việc bố trí kinh phí trong khi quá trình xã hội hóa công tác xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn đang diễn ra khá chậm. 

- Nguồn kinh phí phục vụ cho công tác nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn chưa cao nên chưa thu hút được nhân lực tham gia, và sự quan tâm nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn tại các địa phương là chưa mạnh. 

- Đối tượng tham gia công tác nghiên cứu khoa học, xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn còn hạn chế cả về số lượng lẫn chất lượng. Hiện nay công tác xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn chủ yếu vẫn do Cục Cảnh sát PCCC và CNCH cùng với một số đơn vị chức năng thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ thực hiện, tuy nhiên thực tế cho thấy lực lượng này vẫn còn hạn chế về năng lực và kinh nghiệm, cần tiếp tục tham gia các khóa đào tạo, tập huấn bởi các tổ chức trong và ngoài nước có kinh nghiệm.

- Việc tiếp cận, tìm hiểu và áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn mới tại nhiều địa phương là chưa thực sự chủ động. Bên cạnh đó thì việc tổ chức phổ biến, và tập huấn các quy định mới vẫn còn hạn chế.

2. Kiến nghị đề xuất

Trước tình hình trên, để nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật trong giai đoạn tiếp theo, Cục Cảnh sát PCCC và CNCH cùng lực lượng Cảnh sát PCCC các đơn vị, địa phương cần thực hiện tốt các nội dung sau:

- Đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học – công nghệ trong lĩnh vực PCCC và CNCH, ứng dụng vào công tác xây dựng tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật.

- Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, nắm bắt tiêu chuẩn, quy chuẩn nước ngoài. Cục Cảnh sát PCCC và CNCH tiếp tục tổ chức tập huấn, phổ biến và hướng dẫn thực hiện các quy định trong tiêu chuẩn, quy chuẩn mới cho các đơn vị địa phương.

- Tăng cường tìm kiếm, kêu gọi các nguồn lực xã hội đối với công tác nghiên cứu khoa học, xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn, thúc đẩy quá trình xã hội hóa công tác xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn tại Việt Nam.

- Đề xuất Lãnh đạo Bộ Công an quan tâm, chỉ đạo bố trí nguồn kinh phí đảm bảo phục vụ công tác nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật trong lĩnh vực PCCC giai đoạn 2020-2025.